W Prusach na przełomie wieków XIX i XX powstało wiele organizacji wspierających rozwój wsi – m.in. w obszarze edukacji, kultury, rolnictwa i ekonomii. Powstały także organizacje polityczne, a w czasie II wojny światowej część mieszkańców Prus aktywnie działała w strukturach Armii Krajowej. Oto niektóre organizacje istniejące w Prusach:
Towarzystwo Szkoły Ludowej (TSL) kształciło w Prusach mieszkańców m.in. w zakresie krawiectwa (krawcy z Prus stanowili trzon powojennej Mody Polskiej) oraz prowadziło czytelnię. Na rzecz budowy Domu Ludowego TSL podarowała swój grunt Julia Borzyna.
Spółdzielnia Mleczarsko-Młyńska zapewniała zbyt produktów nabiałowych (głównie mleka transportowanego do Lwowa), doprowadziła do wybudowania lokalnego, nowoczesnego młynu oraz zapewniała dostęp do drogich narzędzi rolniczych. Założona w 1913 roku. Zakupiła plac obok dworu pod staw hodowlany dla Straży Pożarnej w 1923 lub 1924 roku.
W Prusach powstało Kółko rolnicze współpracujące z Akademią Rolniczą z pobliskich Dublan. Prowadziło działalność edukacyjną aby poprawić efektywność lokalnego rolnictwa, które w XIX wieku było znacznie zacofane w porównaniu do Europy Zachodniej, czy też Wielkopolski.1 Akademię w Dublanach ukończył m.in. Leon Krzeczunowicz (ur. 1901 w Jaryczowie , zm. 19 marca 1945) – właściciel ziemski w Prusach i majątku w pobliskim Jaryczowie. Z Akademią związany był także jego ojciec Kornel Krzeczunowicz.
Funkcję oświatową i kulturalną prowadziło także Koło Gospodyń Wiejskich. Mieszkańcy stworzyli Straż Pożarną i ją finansowali. Działalność straży finansowo wspierała sprzedaż ryb z zagospodarowanego przez mieszkańców lokalnego stawu. Z tych środków zakupiono m.in. motopompę.
W Prusach istniała orkiestra dęta oraz Związek Chórów i Teatrów Włościańskich.
Z organizacji militarnych czy politycznych istniała Drużyna Bartoszowa – musiała zostać założona pomiędzy 1908 a 1914 rokiem – a w okresie drugiej wojny światowej w Prusach działała komórka Armii Krajowej.
Przypisy:
- Popularyzacja wiedzy rolniczej w Galicji. Jan Wnęk, Czasopismo Instytutu Historii Uniwersytetu Rzeszowskiego 1/2015 ↩︎